Om ‘n nuwe wynbesigheid op die been te bring sit nie in elkeen se broek nie. Dit verg deeglike voorbereiding en sukses berus ewe veel op goeie oordeel as op goeie raad.

Dit is ’n proses om ’n nuwe wynbesigheid te registreer, veral as jy nuut in die bedryf is. Registrasie kan maklik meer as ’n jaar neem selfs as jy dit reg doen. As jy dit verkeerd doen, kan vertragings beteken jy moet die proses herhaal en dubbel daarvoor betaal voor jy kan begin handel dryf.

Gelukkig is daar genoeg kundiges en raadgewende dienste in die bedryf op wie jy kan steun sodat jou nuwe besigheid en handelsmerke veilig binne die bepalings van die wet bly. As dit na ’n beslommernis klink, sien dit as deel van jou waardeketting. Die einste wetgewing en bepalings sal jou handelsmerk eindelik beskerm en verbruikers vertroue in jou produk gee.

’N STEWIGE FONDASIE
Blackie Cronje van Sawis lei gereeld voornemende aansoekers deur die proses. Volgens hom is die belangrikste aspek wat mense nalaat ook die mees basiese, naamlik om ’n deeglike besigheidsplan op te stel. Vra jouself af: Wie wil ek wees? Wat is my besigheidsmodel? Waar is my teikenmark en hoe gaan ek hulle bereik?

Maak maar so gou moontlik seker of jou besigheid ’n dranklisensie nodig het, en watter een. Daar is verskillende soorte en dit kan tot nege maande neem om een te finaliseer. Dit is raadsaam om ’n prokureur of konsultant te gebruik wat met drankwetgwing vertroud is om te verhoed dat jy foute begaan en van voor af moet aansoek doen.

So moet jy byvoorbeeld van die begin af besluit of jy proeë wil aanbied wanneer jy wyn verkoop, want dan moet jy spesifiseer dat jy bottels mag oopmaak. Sê nou jou voorraad is te min vir ’n groot bestelling en jy moet dit skielik met grootmaatwyn aanvul? Jy moet in so ’n geval vooraf goedkeuring kry. Die wet maak nie noodwendig voorsiening vir improvisasie op die laaste oomblik nie.

KAART EN TRANSPORT
Met die “wie, wat, waar en hoe” afgehandel, is jy gereed om by Sars aan te klop en jou besigheid by die naaste doeane- en aksynskantoor te registreer. Jou besigheidsplan en tipe entiteit sal bepaal waarvoor jy by elke instansie moet registreer. Onthou: dieselfde besigheidsnaam moet op alle vorms gebruik word om misverstande in die toekoms te vermy. As jy ’n vervaardigingsperseel vir produksie of bottelering het, moet jy ’n pakhuisnommer kry en ’n maandelikse opgawe indien wat bepaal watter aksynsbelasting betaalbaar is.
’n Regsentiteit (soos ’n maatskappy, trust of vennootskap) moet verder by die kommissie vir maatskappye en intellektuele eiendom (CIPC) geregistreer word. (As jy nog dink beslote korporasies is ’n opsie, sal ’n finansiële raadgewer jou baie hoofpyn spaar.)

Met ’n dranklisensie en belastingnommer op jou naam kan jy nou onder meer as produsent, kelder of handelaar by Sawis registreer, waar jy ’n lidnommer sal ontvang. Nou kan jy amptelik handel dryf.

WYS JOU WYN
Maar hokaai! Sawis is ook deur die Wyn- en Spiritusraad (WSR) gekontrakteer om sertifisering te behartig. Dit beteken jy moet eers by Wine Online (dawineonline.co.za) ’n draai maak. Sawis sal vir jou ’n oorsig van die omvattende sertifiseringstelsel gee sodat jy verseker is van die seël op jou produk. Daar word onder andere drie bottels wyn hiervoor benodig – een vir die laboratorium vir analise en twee vir die proepanele wat gereeld ontmoet. Ongesertifiseerde wyn, wat geen oesjaar, variëteit of oorsprong verklaar nie, word deur die departement van landbou, bosbou en visserye (DAFF) hanteer.

’n Geslaagde aansoek sertifiseer jou wyn voldoen aan die Wyn van Oorsprong-stelsel se minimumvereistes. Met ’n bietjie ekstra moeite op die plaas en in die kelder kan dit opgegradeer word na ’n geïntegreerde produksie van wyn-seël (sien ipw.co.za). Noudat die papierwerk agter die rug is, kan jou produk vorm en identiteit begin aanneem.

GOEIE ETIKET
Enige nuwe handelsmerk begin met die naam, sê Jan Solms en Rohan Etsebeth, grafiese ontwerpers van Fanakalo. ’n Nuwe handelsnaam moet aanlyn en in oorleg met ’n prokureur wat in intellektuele eiendomsreg spesialiseer, opgesoek word om seker te maak dit bestaan nog nie. Die internasionale Nice-klassifikasiestelsel verdeel handelsmerke in 45 verskillende kategorieë sodat besighede hul merk in die relevantste kategorie kan registreer. Klas 33 verteenwoordig alle alkoholiese drankies buiten bier. Die kommissie vir maatskappye en intellektuele eiendom (CIPC) se webtuiste bied alles wat jy nodig het om ’n handelsnaam te kontroleer en self te registreer, maar ken jou beperkinge.

“’n Handelsmerk wat verwarrend naby aan ’n ander naam staan, loop die risiko om aangeval of afgekeur te word,” maan Nicole Smalberger van die handelsmerkprokureurs, Adams & Adams. “En algemene, beskrywende terme soos ‘wyn’ is moeilik om te beskerm.”

Die meeste bepalings geld vir die rug-etiket, wat die etikettekomitee van die WSR moet goedkeur. Volgens Jan kom die algemeenste fout by die gesondheidskennisgewing voor. “Suid-Afrika verskil van ander lande. Jy het altyd genoeg plek nodig om dit te kan verander, anders het jy ’n afsonderlike etiket nodig vir uitvoere.”
Dit bly die handelsmerk-eienaar se verantwoordelikheid om goedkeuring by WSR te kry voor die etikette gedruk word, maar ontwerpers kan proewe indien. Maak seker dit is goedgekeur voordat jy duisende laat druk. Die etiket word aan die WSR voorgelê in die geval van gesertifiseerde wyn en aan die departement van landbou, bosbou en visserye vir ongesertifiseerde wyn.

“Al die bepalings is aanlyn beskikbaar, maar dit is al tweede natuur vir ons,” sê Jan. Die ontwerp van ’n handelsmerk en etiket kom terug na die besigheidsplan van stap een.
Die eienaars van die beste handelsmerke is gewoonlik die beste ingelig. Bonnievale Wines het vir Carina Gous van Vindemitor aangestel om hul nuwe reeks en handelsmerk van stapel te stuur. ’n Reeks werkswinkels is gehou om te besluit presies wat hulle wou hê en die ontwerper Brenden Schwartz van Bravo Design is genader om daaraan uitvoering te gee. Die vrae wat Bonnievale hulself afgevra het, sal bekend klink: “Wat is ons identiteit? Wat maak ons uniek? Wie wil ons teiken? En hoe verseker ons dat ons ’n handelsmerk bou wat die toets van die tyd sal deurstaan?”
Is jý reg vir besigheid?