Dis ongelooflik om na te dink oor die vordering wat die Suid-Afrikaanse wynbedryf gemaak het sedert die eerste wyn aan die Kaap gebottel is. Maar sonder die werkers sou hierdie bedryf se opgang onmoontlik gewees het.

Die eerste wyn in Suid-Afrika is in 1659 aan die Kaap gemaak, oftewel 359 jaar gelede. Maar dit is slegs oor die afgelope dekade of twee dat ons wynbedryf ’n totale ommekeer begin ondergaan het.

’n Bewys hiervan was duidelik by die Wynoesherdenkingsgeleentheid wat vroeër vanjaar by die Groot Constantia-landgoed gehou is. Groot name wat diep spore in die wynbedryf getrap het, word al sedert 1974 vereer, maar vanjaar vir die eerste keer is die onbesonge helde, die werkers, as ’n eenheid vereer vir hul opoffering, toewyding en vaardigheid.

’n Spesiale erepenning is ook vir die eerste keer toegeken. “Ons doel hiermee is om ’n stem aan alle bydraers te gee, historiese feite in ’n nuwe lig te stel en sodoende groter waardering en respek vir almal se bydraes te bevestig,” sê dr Ernest Messina, voorsitter van Groot Constantia. “Die hoop is dat hierdie erepenning ’n keerpunt sal wees vir die bedryf sodat ingesteldhede sal verander en almal se stories eindelik gehoor sal word.” Nog ’n unieke aspek van die geleentheid is die DVD wat minder bekende feite aan die lig bring, byvoorbeeld slawe en die Khoi-Khoi se bydrae tot die wynbedryf.

Nellie Cloete, ’n assistent by die crèche op die Groot Contantia-landgoed, en haar man, wyle Andries Cloete, het 35 jaar gelede op die landgoed begin werk. “Ek het aanvanklik in die landerye gewerk, maar het later ’n pos as onderwyser by die kleuterskool aanvaar,” sê sy.

Baie het verander sedert Nellie en Andries op Groot Constantia begin werk het, maar dit het eers later gekom. “Toe Boela Gerber as wynmaker aangestel is, het dinge baie verander,” sê Nellie. “Die kelder en wynproelokaal het gegroei, maar wat werklik raakgesien is, is hoe daar meer werkgeleenthede vir die plaaskinders geskep is – van kassiere tot wynproekonsultante.”

Nellie, wat in Oktober aftree, meen ten spyte van al die vordering is daar steeds ruimte vir verbetering. “Ek sal graag wil sien dat die werkers in die landerye en in die kelder eendag die kans het om wynmakers of wynmaakassistente te word. En ek hoop alles werk goed uit op Groot Constantia, maar dit sal slegs moontlik wees as almal meer saamwerk. Ek glo Groot Constantia sal dan selfs meer geseën wees.”

Awie Adolf, keldermeester en aandeelhouer by Fairview, stap al ’n lang pad saam met die wynbedryf en Fairview. “Ek werk al 35 jaar lank by Fairview,” sê hy. “Ek het agt jaar lank in die wingerd en kelder gewerk, en 27 gelede het ek voltyds na die kelder geskuif. Indiensopleiding was nie van die begin af beskikbaar nie, maar toe dit wel begin het, is daar met mening ingespring. Fairview het ons aangemoedig om die SKOP 1- en SKOP 2-kelderopleidingskursusse te loop en ook ten volle daarvoor betaal.”

Awie het vyf jaar gelede ’n aandeelhouer van Fairview geword, maar sê dinge was nie altyd so inklusief op die landgoed nie. “Soos wat die kommunikasie met die bestuur verbeter het, is daar ook meer op die regte van die werkers gefokus. Dit was ’n groot stap vorentoe. Charles Back weet net eenvoudig hoe om met mense te werk. Hy sal ’n probleem in die oë kyk en dit daar en dan oplos. Maar ons moet ook ons kant bring, want daar is altyd mense van buite wat graag in die bedryf wil werk. Daarom moet ons respek en dissipline uitstraal, maar met die wete dat respek van beide die werkers en die bestuurder se kant moet kom.

“Ek tree vanjaar af en is bly oor die vordering wat in die wynbedryf gesien word, asook die geleenthede wat my gegun is. Ek het goeie opleiding ontvang en ook die kans gehad om in 1998 London toe te gaan en in 2010 na Duitsland te reis. Die wynbedryf is werklik ’n wonderlike plek om in te wees.”

Iemand het by die geleentheid gesê: “Deur al die variëteite van ons samelewing te versny word ’n nalatenskap geskep waarop ons almal trots kan wees.” En hoe trots is ons nie? Trots op wat ons tot dusver reggekry het en hoopvol vir dit wat die toekoms inhou.